ประวัติหลวงพ่อปาน วัดบางเหี้ย ฉบับหลวงพ่อสายลูกศิษย์

phichan9  VIP  (4204)

---

ประวัติหลวงพ่อปาน วัดบางเหี้ย (พระครูพิพัฒน์นโรธกิจ วัดมงคลโคธาวาส)

จากหนังสือวัดมงคลโคธาวาส พิมพ์เป็นอนุสนรณ์ในงานณาปรกิจศพ นายเจ่ม สวัสดี 30 มีนาคม 2502

วัดมงคลโคธาวาสสร้างในสมัยรัชกาลที่ 3 (ตามคำบอกเล่าของ หลวงพ่อสาย ศิษย์หลวงพ่อปาน) โดยตระกูลหลวงพ่อปานริเริ่มสร้างพร้อมด้วยชาวบ้านประชาชนที่มีจิตศรัทธา เนื่องด้วย การทำบุญสมัยก่อนต้องไปวัดอื่นที่ไกลจากหมูบ้าน เช่น วัดสร่างโศก หรือวัดโคธาราม  จึงดำริสร้างวัดที่ในละแวกบ้านตน สมัยก่อนประตูน้ำยังไม่สร้าง ถนนก็ยังไม่พัฒนา มีบ้านคนเพียงกลุ่มๆ บริเวณนี้เป็นที่ลุ่ม เวลาน้ำทะเลขึ้น จะท่วมเต็มลานวัดไปหมด บางครั้งต้องทำสะพานยาวๆ เดินไปวัด

วัดสร้างปีใด ใครเป็นเจ้าอาวาสรูปแรก ไม่มีใครทราบ มาสืบได้อีกทีสมัยหลวงพ่อถันเป็นเจ้าอาวาส สมัยนี้มีพระเถระที่ทรงคุณวุฒิ ดังนี้

1.หลวงพ่อปาน ( ต่อมาเป็นพระครูพิพัฒน์นิโรธกิจ)

2.หลวงพ่อเรือน (เคยเป็นอุชณาย์ที่วัดนี้)

3.หลวงพ่อล่า  (เป็นหมอผี หมอน้ำมนต์)

4.พระอาจารย์อิ่ม (อาจารย์สอนวิปัสสนาและอาจารย์ธุดงค์ เป็นผู้สร้างพระผงหลวงพ่อปานถวาย)

5.หลวงพ่อทอง (ต่อมาเป็นพระครูสุทธิรัตน์ เจ้าอาวาสต่อจากหลวงพ่อถัน)

6.หลวงพ่อลาว (มรณะแล้วไม่เน่าเปื่อย)

7.พระอาจารย์บัว

8.สมุห์นิ่ม สมัยเป็นสมาเณร

การปกครอง

ในสมัยหลวงพ่อถันเป็นเจ้าอาวาส ได้แยกปกครองพระสงฆ์เป็นคณะ คณะหนึ่งมีหัวหน้าปกครอง และรองคณะอีกรูปหนึ่ง มีเหตุการณ์ใดให้ตัดสินใจและรายงานให้เจ้าอาวาสทราบ  ดังนี้

1.หลวงพ่อปานและพระอาจารย์อิ่ม เป็นหัวหน้าคณะปกครองสอนเรื่องกัมมัฏฐาน เมื่อออกพรรษาแล้วออกธุดงค์เป็นคณะใหญ่

2.หลวงพ่อเรือน เป็นหัวหน้าคณะ สอนชีและอุบาสกอุบาสิกาทั่วไป

3.หลวงพ่อล่า เป็นหัวหน้าคณะว่าด้วยหมอผี หมอน้ำมนต์

4.หลวงพ่ถัน เป็นเจ้าอาวาสและหัวหน้าคณะปกครองทั่วไป ตลอดจนดูแลเด็ก

 

หลวงพ่อถันปกครองวัดมานาน จนหลวงพ่อปานสร้างมณฑปเพื่อจะเอาไว้รอยพระพุทธบาท (หน้า รรงวสัดมงคลโคธาวาส) พอการก่อสร้างใกล้เสร็จ ยกยอดเสร็จเรียนร้อย ท่านก็ล้มป่วยและมรณภาพ บรรดาพระเณร อุบาสกอุบาสิกาประชุมกัน ด้วยการสนับสนุนจากหลวงพ่อปาน ให้ หลวงพ่อทองเป็นเจ้าอาวาส 

สมัยนั้น สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส (ผู้วางระเบียบการปกครองสงฆ์ และผู้แต่งหนังสือนวโกวาท) ออกตรวจการปกครองสงฆ์มณฑลบูรพา เห็นพระเณรวัดมงคลโคธวาส มีความประพฤติเรียบร้อยดี จึงทรงกรุณาแต่งตั้งหลวงพ่อทอง เป็น พระครูสุทธิรัต เป็นพระอุปัชณาย์และเจ้าคณะแขวงบางบ่อ มีพระฐานานุกรม คือ พระปลัดแวว และพระสมุห์นิ่ม

สมัยหลวงพ่อทอง พระผู้ทรงคุณวุฒิ มรณภาพไปหลายรูป  คือ

หลวงพ่อปาน

หลวงพ่อเรือน

หลวงพ่อล่า

หลวงพ่อลาว

พระอาจารย์อิ่ม (ไปมรณะที่เมืองหงสาวดี)

พระอาจารย์บัว

ทำให้วัดเงียบเหงาไปมาก เมือท่านอุปสมบทบุตรทนายซัว เป็นคนสุดท้ายและมรณภาพในปีนั้นเอง

ประวัติหลวงพ่อปาน

หลวงพ่อปานเป็นชาวคลองด่านแต่กำเนิด เกิดประมาณปี 2468 รัชสมัย รัชกาลที่ 3

ในวัยเยาว์ ได้เข้าศึกษากับเจ้าคุณศรีศากยสุนทร สำนักวัดอรุณราชวราราม (วัดแจ้ง) และได้บรรพชาที่วัดแจ้ง ภายหลังได้ไปฝากตัวเป็นศิษย์ หลวงพ่อแตง วัดอ่างศิลานอก ศึกษาสรรพวิชาจนเชียวชาญ

หลวงพ่อปานท่านเป็นคนพูดน้อย เป็นที่เคารพยำเกรงและเลื่อมใสแก่ผู้พลเห็น ท่านออกธุดงค์ทุกปี ทีใดที่เหมาะแก่การพระศาสนา ก็จะทำสัญลักษณ์ไว้ ต่อมาก็กลายเป็นวัด เช่น วัดปานประสิทธาราม วัดไตรสรณาคม วัดหงส์ทอง เป็นต้น

พระราชนิพนธ์ ประพาสมณฑลปราจีนบุรี ของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  รศ.127 (พ.ศ.2451) ดังนี้

......วันที่ 24 โปรแกรมวันนีอยู่ข้างเลอะเทอะ เปลี่ยนแปลงมาก เดิมกำหนดอยู่ในราว 4 โมง (อยู่บางเหี้ยถึง 4 โมง )ออกจากบางเหี้ย เข้ามาทำกับข้าวกินที่พระสมุทรเจดีย์ จากจะไปเที่ยวคลองบางปลากดเวลา 5 โมง จึงขึ้นโมเตอรเตรียมกลับ .......เวลา บ่าย 2 โมง เลยเวลากิน เต่เคราะห์ดีอยางวานนี้ที่หาปิ่นโตไว้

เวลาเช้าที่ว่างนั้น พวกราษฎรพากันอยากจะเห็น จึงออกไปให้เห็นแลแจกเสมา พระครูปานมาหาด้วย พระครูปานนี้นิยมกันในทางวิปัสนาแลธุดงควัตร มีพระสงฆ์วัดต่างๆ ได้เดินธุดงค์ด้วย 200-300  แรกลงไปประชุมอยู๋ที่วัดบงเหี้ย มีสัปบุรุษที่ศรัทธาเลื่อมใสช่วยกันเลี้ยง กินน้ำจืดที่มีไว้เกือบจะหมดและออกเดิน ทางที่เดินนั้นลงไปบางปลาสร้อย แล้วจึงเวียนกลับขึ้นมาปราจีน นครนายก ไปพระบาท (สระบุรี)  แล้วเดินลงมาทางสระบุรี ว่ามาตามทางรถไฟ แต่ไม่ขึ้นรถไฟ เว้นไว้แต่พระที่เลื่อยล้าเจ็บไข้ ผ่านกรุงเทพกลับลงไปบางเหี้ย ออกเดินอยู่ในแรมเดือนยี่ กลับไปวัดอยู๋ในเดือนห้าเดือนหก ประพฤติเปนอาจิณวัตรเช่นนี้มา 40 ปีแล้ว .......สังเกตุดูอัชาไศรยก็เป็นคนแก่ใจดี กิริยาเรียบร้อย อายุ 70 แล้วยังไม่แก่มาก รูปร่างล่ำสันใหญ่โต เป็นคนพูดน้อย คนอื่นมาช่วยพูด......

 

หลวงพ่อปาน มรณะด้วยโรคชรา เมื่อวันอังคาร แรม 9 ค่ำ เดือน9 ปีจอ โทศก 1272 รศ.129 ตรงกับวันที่ 29 สิงหาคม 2453 เวลา 5 ทุ่ม 45 นาที

พระราชทานเพลิงศพ ณวัดมงคลโคธาวาส วันขึ้น 11 ค่ำ เดือน 5 ตรงกับวันที่ 9 เมษายน 2454